Leon Formanowicz

---

Życiorys

Leon Formanowicz był synem Franciszka Ksawerego oraz Franciszki, z domu Drzewieckiej. Początkową edukację odbył w szkołach powszechnych w Szubinie, a zestawieniu z nauką w gimnazjum w Nakle, w 1899 roku ukończył klasyczne gimnazjum w Chełmnie. W tym okresie wstąpił do tajnej organizacji samokształceniowej, znanej jako Towarzystwo Tomasza Zana. Następnie podjął dalsze kształcenie w seminariach duchownych, zarówno w Poznaniu, jak i w Gnieźnie.

W dniu 2 lutego 1902 roku uzyskał święcenia kapłańskie w Gnieźnie. Po tej ceremonii podjął pracę jako wikariusz w gnieźnieńskiej farze, a w 1906 roku objął parafię w Modliszewku. W czasach, które były trudne dla Polaków, dążył do rozwoju działalności społecznej i narodowej, a jego aktywność obejmowała przynależność do organizacji pomorskich filomatów. W 1906 roku został aresztowany przez pruskie władze w Gnieźnie z powodu swojego poparcia dla polskiego strajku szkolnego, co wiązało się z nałożeniem na niego kary grzywny. Szczegóły tego procesu były szeroko relacjonowane w ówczesnej prasie.

Był także zapaloną kolekcjonerską duszą i bibliofilem, prowadząc badania z zakresu historii oraz bibliotekarstwa pod kierunkiem ks. prof. Tadeusza Trzcińskiego, kanonika gnieźnieńskiego i bibliotekarza kapituły. W 1928 roku zakończył swoją działalność w parafii Modliszewko. Został mianowany kanonikiem katedralnym gnieźnieńskim, a jednocześnie objął stanowisko archiwariusza i bibliotekarza kapitulnego.

W tym czasie zainicjował uporządkowanie zasobów Biblioteki Kapitulnej oraz przeprowadził inwentaryzację archiwum gnieźnieńskiego. W dniu 3 kwietnia 1929 roku przewiózł do Biblioteki Kapitulnej wszystkie zbiory dekanalnej biblioteki w Wągrowcu. Był autorem wielu wartościowych opracowań naukowych, w tym „Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie” (1929), opublikowanego z okazji II Zjazdu Bibliotekarzy Polskich. Jego prace obejmowały również „Katalog druków polskich XVI wieku Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie” (1930) oraz „Katalog inkunabułów Biblioteki w Gnieźnie” (1939), z którego ukazał się jedynie pierwszy zeszyt.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie. W dniu 26 lipca 1940 roku został aresztowany przez gestapo. Leon Formanowicz spędził czas w niemieckich obozach koncentracyjnych, najpierw w Oranienburgu, a następnie, od grudnia 1940 roku, w Dachau. Zginął tragicznie w komorze gazowej 4 maja 1942 roku w Hartheim koło Linzu.

Upamiętnienie

Imię i nazwisko Leona Formanowicza zostało upamiętnione w ważny sposób, co pozwala zachować pamięć o jego zasługach w społeczności lokalnej.

Jego imię znajduje się na tablicy, która została poświęcona pomordowanym księżom Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Tablica ta jest umieszczona na ścianie Katedry, co stanowi wyraz szacunku i hołdu dla tych, którzy stracili życie z powodu swojej wiary.

Ponadto, 16 czerwca 2007 roku, Szkoła Podstawowa w Modliszewku przyjęła imię ks. kanonika Leona Formanowicza. Z tej wyjątkowej okazji na ścianie szkoły wmurowano tablicę, która upamiętnia jego działalność jako byłego proboszcza tej parafii, co wzmacnia lokalną tradycję i pamięć o jego wkładzie w życie społeczności.

---

Oceń: Leon Formanowicz

---