Aleksander Lasik

---

Życiorys

Aleksander Lasik to znany naukowiec w dziedzinie historii. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Krzywoustego w Nakle nad Notecią. Następnie kontynuował naukę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie otrzymał dyplom z zakresu socjologii, ze specjalnością w patologii społecznej. Po zakończeniu studiów rozpoczął swoją karierę zawodową w Międzywydziałowym Instytucie Nauk Społecznych znajdującym się w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy, która była poprzedniczką Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

W 1988 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii w Instytucie Historii UAM w Poznaniu na podstawie rozprawy doktorskiej zatytułowanej „Załoga SS w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu w latach 1940-1945. Analiza historyczno-socjologiczna”. Promotorem jego pracy był doc. dr hab. Włodzimierz Jastrzębski, uznawany za autorytet w tej dziedzinie.

Aleksander Lasik habilitował się na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, na podstawie pracy „Sztafety Ochronne w systemie niemieckich obozów koncentracyjnych. Rozwój organizacyjny, ewolucja zadań i struktur oraz socjologiczny obraz obozowych załóg SS.” W 2013 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Historii Najnowszej i Dziejów Migracji na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, a później uzyskał tytuł profesora uczelni w Katedrze Historii Najnowszej i Stosunków Międzynarodowych na tym samym wydziale.

Lasik jest również autorem wielu prac zwartych oraz licznych artykułów naukowych, które dotyczą historii Niemiec w XX wieku. Skupił się zwłaszcza na badaniach związanych z organizacjami SS i systemem niemieckich obozów koncentracyjnych. Obecnie pracuje w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, gdzie kontynuuje swoje badania i działalność naukową.

Wybrane publikacje

W obrębie znaczącej działalności badawczej Aleksandra Lasika znajdują się liczne publikacje, które przyczyniają się do zgłębiania złożonych tematów związanych z historią obozu Auschwitz oraz polskiej obecności w strukturach SS. Wśród najważniejszych dzieł można wymienić:

• „Ewolucja kadrowa formacji SS „Totenkopf” a udział Volksdeutschów polskich w załodze obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu”, zamieszczony w „Przeglądzie Zachodnim”, nr 4/251, Poznań 1989, str. 105-124,
• „Załoga SS w KL Auschwitz w latach 1940 – 1945”, wydany przez Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1994. ISBN 83-7096-092-8,
• „Biografie esesmanów”, zawarty w „Księgach zgonów z Auschwitz”, K.G. Saur, München-New Providence-London-Paris 1995. ISBN 3-598-11273-4,
• „Täterbiographien”, w zbiorze „Sterbebücher von Auschwitz”, K.G. Saur Verlag, München-New Providence-London-Paris 1995. ISBN 3-598-11262-9,
• „Biographies of Auschwitz SS-men”, w „Death Books from Auschwitz”, K.G. Saur, München-New Providence-London-Paris 1995. ISBN 3-598-11262-9,
• „Zur Soziologie der SS-Besatzung im Konzentrationslager Auschwitz. Anmerkungen und Untersuchungen”, w „Edition Universitas. Thema: Erninnern. Medizin und Massenvernichtung”, Verlag S. Hirzel, Stuttgart 1992, S. 37-46. ISBN 3-8047-1230-4,
• „Struktura organizacyjna KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu”, tom I: Założenie i organizacja obozu, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 1995, ss. 103-218. ISBN 83-85047-52-2,
• „Die Organisationsstruktur des KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Studien zur Geschichte des Konzentrations- und Vernichtungslager Auschwitz”, Band I: Aufbau und Struktur des Lagers, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Verlag des Staatlichen Museums Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1999, S. 165-320. ISBN 83-85047-76-X,
• „Organizational Structure of Auschwitz Concentration Camp”, w „Auschwitz 1940-1945. Central Issues in the History of the Camp”, Volume I: The Establishment and Organization of the Camp, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 2000, p. 145-279. ISBN 83-85047-87-5,
• „Załoga SS w KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu”, tom I: Założenie i organizacja obozu, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 1995, ss. 219-266. ISBN 83-85047-52-2,
• „Die SS-Besatzung des KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Studien zur Geschichte des Konzentrations- und Vernichtungslager Auschwitz”, Band I: Aufbau und Struktur des Lagers, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Verlag des Staatlichen Museums Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1999, S. 321-394. ISBN 83-85047-76-X,
• „The Auschwitz SS Garrison”, w „Auschwitz 1940-1945. Central Issues in the History of the Camp”, Volume I: The Establishment and Organization of the Camp, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 2000, p. 281-347. ISBN 83-85047-87-5,
• „Ściganie i karanie członków załogi KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu”, tom V: Epilog, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 1995. ISBN 83-85047-52-2,
• „Die Strafverfolgung der Angehörigen der SS-Besatzung des KL Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Studien zur Geschichte des Konzentrations- und Vernichtungslager Auschwitz”, Band V: Epilog, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 1999, S. 87-108. ISBN 83-85047-76-X,
• „The Apprehension and Punishment of the Auschwitz Concentration Camp Staff”, w „Auschwitz 1940-1945. Central Issues in the History of the Camp”, Volume V: Epilogue, red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper, Oświęcim 2000; p. 99-117. ISBN 83-85047-87-5,
• „Historical-Sociological Profile of the Auschwitz SS”, w „Anathomy of the Auschwitz Death Camp”, ed. Yisrael Gutman, Michael Berenbaum, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis 1998, p. 271-287. ISBN 0-253-20884-X,
• „Rudolf Höss: Manager of Crime”, w „Anathomy of the Auschwitz Death Camp”, ed. Yisrael Gutman, Michael Berenbaum, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis 1998, p. 288-300. ISBN 0-253-20884-X,
• „Postwar Prosecution of the Auschwitz SS”, w „Anathomy of the Auschwitz Death Camp”, ed. Yisrael Gutman, Michael Berenbaum, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis 1998, p. 588-600. ISBN 0-253-20884-X,
• „Obsada osobowa służby zdrowia SS w obozie koncentracyjnym Oświęcim-Brzezinka w latach 1940-1945”, w „Zeszytach Oświęcimskich”, nr 20, Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1993, ss. 261-324. ISSN 0474-8581,
• „Die Personalbesatzung des Gesundheitsdienstes der SS im Konzentrationslager Auschwitz in den Jahren 1940-1945”, w „Hefte von Auschwitz”, Nr. 20, Verlag Staatliches Auschwitz-Museum, Oświęcim 1997, ss. 290-368. ISSN 0440-5897,
• „Ściganie, sądzenie i karanie członków oświęcimskiej załogi SS. Procedura. Zagadnienie winy i odpowiedzialności”, w „Zeszytach Oświęcimskich”, nr 21, Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1995, ss. 189-250. ISSN 0474-8581,
• „Die Verfolgung, Verurteilung und Bestrafung der Mitglieder der SS-Truppe des KL Auschwitz. Verfahren. Fragen zu Schuld und Verantwortung”, w „Hefte von Auschwitz”, Nr. 21, Verlag Staatliches Auschwitz-Museum, Oświęcim 2000, ss. 221-298. ISSN 0440-5897,
• „Załoga SS KL Auschwitz w strukturze terroru w III Rzeszy”, w „Promotio Historica. Zbiór prac adiunktów Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy”, wyd. Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1998, s. 179-202. ISBN 83-7096-177-0,
• „Struktura i charakterystyka obozowych władz SS”, w „Auschwitz. Nazistowski obóz śmierci”, wyd. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2004. ISBN 83-88526-82-0,
• „Struttura e caratteristica delle autorita SS del Lager”, w „Auschwitz. Il campo nazista della morte”, Oświęcim 1995. ISBN 83-85047-29-8,
• „Structure et caracteruistiques des autorites SS du camp”, w „Auschwitz. Camp de concetration et d’extermination”, Editions: Le Musée d’Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1998. ISBN 83-85047-70-0,
• „Structure and Character of the Camp SS Administration”, w „Auschwitz. Nazi Death Camp”, Edit. The Auschwitz-Birkenau State Museum, Oświęcim 2004; ISBN 83-88526-27-8,
• „Die Lagerführung des KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Nationalsozialistisches Vernichtungslager”, Verlag Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1997. ISBN 83-85047-59-X,
• „Ledningsstrukturen vid koncentrationslägret Auschwitz”, w „Auschwitz. Nazisternas Dödsläger”, Statliga museet Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2003. ISBN 83-88526-52-9,
• „Procesy esesmanów z załogi obozowej”, w „Auschwitz. Nazistowski obóz śmierci”, wyd. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2004. ISBN 83-88526-82-0,
• „I processi alle SS della guarnigione del KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Il campo nazista della morte”, Oświęcim 1995. ISBN 83-85047-29-8,
• „Les proces intentés contre les SS du KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Camp de concetration et d’extermination”, Editions: Le Musée d’Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1998. ISBN 83-85047-70-0,
• „Trials Against the SS Staff from KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Nazi Death Camp”, Edit. The Auschwitz-Birkenau State Museum, Oświęcim 2004; ISBN 83-88526-27-8,
• „Nachkriegsprozesse gegen die SS-Besatzung des KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Nationalsozialistisches Vernichtungslager”, Verlag Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 1997. ISBN 83-85047-59-X,
• „Rättegångar mot SS-personalen vid KL Auschwitz”, w „Auschwitz. Nazisternas Dödsläger”, Statliga museet Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2003. ISBN 83-88526-52-9,
• „Volksdeutsche z ziem zachodnich Drugiej Rzeczypospolitej w załogach nazistowskich obozów koncentracyjnych”, w „Wrzesień 1939 roku i jego konsekwencje dla ziem zachodnich i północnych Drugiej Rzeczypospolitej”, red. Ryszard Sudziński, Włodzimierz Jastrzębski, wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń-Bydgoszcz 2001. ISBN 83-231-1208-8,
• „Struktura organizacyjna oraz obsada osobowa stanowisk kierowniczych w obozie koncentracyjnym na Majdanku w latach 1941-1944”, w „Zeszytach Majdanka”, t. XXII, Lublin 2003, ss. 121-196. ISSN 0514-7409,
• „Status obozu w Potulicach w latach 1941-1945 na tle obozów podlegających Głównemu Urzędowi Bezpieczeństwa Rzeszy i Inspektoratowi Obozów Koncentracyjnych”, w „Zeszytach Edukacyjnych Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 5: Obóz w Potulicach – aspekt trudnego sąsiedztwa polsko-niemieckiego w okresie dwóch totalitaryzmów, Bydgoszcz 2005, ss. 26-32,
• „SS-Aufseherinnen vor polnischen Gerichten”, w „Im Gefolge der SS: Aufseherinnen im Konzentrationslager Ravensbrück. Begleitband zur Ausstellung”, red. Simone Erpel, Metropol-Verlag, Berlin 2007, S. 160-170. ISBN 978-3-938690-19-2,
• „Sztafety Ochronne w systemie niemieckich obozów koncentracyjnych. Rozwój organizacyjny, ewolucja zadań i struktur oraz socjologiczny obraz obozowych załóg SS”, wyd. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2007. ISBN 978-83-60210-32-1,
• „Germanizacja ziem zachodnich II Rzeczypospolitej wcielonych do III Rzeszy na przykładzie tzw. Kraju Warty. Plany, realizacja, instytucje i główni wykonawcy”, w „Studia z Dziejów Południowego Pogranicza Kujawsko-Wielkopolskiego”, red. Paweł Szczepankiewicz, Włocławek-Wierzbinek 2010, ss. 63-83. ISBN 978-83-930964-3-5,
• „Problem obywatelstwa państwowego esesmanów, członków załogi SS w KL Auschwitz w latach 1940-1945”, w „Zeszytach Oświęcimskich”, nr 26, Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2010, ss. 51-137. ISSN 0474-8581,
• „La structure organisationnelle du camps d’Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Les problès fundamentaux de l’historie du camp”, Volume I: La construction et l’organisation du camp, Musée d’État d’Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2011, s. 177-346, ISBN 978-83-7704-028-7,
• „Le personnel SS du camp d’Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Les problès fundamentaux de l’historie du camp”, Volume I: La construction et l’organisation du camp, Musée d’État d’Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2011, s. 347-434, ISBN 978-83-7704-028-7,
• „La poursuite et la condamnation pu personnel du camp de concentration d’Auschwitz”, w „Auschwitz 1940-1945. Les problès fundamentaux de l’historie du camp”, Volume V: Épilogue, Musée d’État d’Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2011, s. 115-135, ISBN 978-83-7704-028-7,
• „Nadzorczynie SS w niemieckich obozach koncentracyjnych. Przykład KL Auschwitz”, w „Kobiety wobec Holokaustu. Historia znacznie później opowiedziana”, red. Elisabeth Kohlhaas, Oświęcim 2011, ss. 75-89. ISBN 978-83-929532-4-1,
• „SS-Aufseherinnen im KL Auschwitz”, w „Frauen und der Holocaust. Geschichte Jahrzehnte später erzählt”, red. Elisabeth Kohlhaas, Oświęcim 2011, ss. 79-93. ISBN 978-83-929532-4-1,
• „Selbstschutz na Pomorzu Gdańskim i w Wielkopolsce w latach 1939-1940. Przyczynek do badań nad początkami okupacji niemieckiej Polski w okresie II wojny światowej”, w „Studia z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Wielkopolskiego”, t. 1, red. Andrzej Mietz, Paweł Szczepankiewicz, Bydgoszcz-Wierzbinek 2011, ss. 101-121. ISBN 978-83-933673-4-4,
• „SS-Totenkopfverbände jako instrument realizacji ideologicznych i politycznych celów narodowego socjalizmu. Przykład 2. Pułku SS-Totenkopf „Brandenburgia” i jego działalności w Wielkopolsce i na Kujawach we wrześniu 1939 roku”, w „Studia z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Wielkopolskiego”, t. 2, red. Andrzej Mietz, Paweł Szczepankiewicz, Bydgoszcz-Wierzbinek 2012, ss. 57-84. ISBN 978-83-934463-8-4,
• „The matter of citizenship among SS personnel at KL Auschwitz in the years 1940-1945”, w „Auschwitz Studies”, No. 26, Auschwitz-Birkenau Museum in Oświęcim, Oświęcim 2012, ss. 49-125. ISSN 2299-2499,
• „Volksdeutsche z Jugosławii w załodze SS w KL Auschwitz”, w „Polska i Jugosławia po II wojnie światowej”, red. Momcilo Pavlowic, Nebojsy Stambolij, Andrzej Zaćmiński, Bydgoszcz 2016, ss. 141-153. ISBN 978-83-8018-095-6,
• „SS-Sonderlager Hinzert. Nieznany obóz koncentracyjny SS”, w „Między edukacją a nauką”, red. Iwona E. Zielińska, Rypin 2021, s. 431-465. ISBN 978-83-63043-21-6,
• „Nowy Zarząd Budowlany SS (SS-Neubauleitung) w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau w latach 1940-1941”, w „Servitium Klio”, red. Marek G. Zieliński, Z. Biegański, Bydgoszcz 2021, s. 201-227. ISBN 978-83-8018-386-5, ISBN 978-83-8018-387-2 (e-book),
• „Obsada stanowisk kierowniczych w Sztabie Komendantury niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1942-1945”, w „Przeglądzie Archiwalnym”, tom 14, Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej, Warszawa 2021, ss. 171-242.

Recenzje

W recenzjach można znaleźć różnorodne publikacje, które przybliżają tematykę ekonomiczną związaną z SS. Jednym z cennych źródeł jest praca autorstwa Hermanna Kaienburga, zatytułowana Die Wirtschaft der SS, wydana przez Metropol Verlag w Berlinie w 2003 roku. Ta książka, oznaczona numerem ISBN 3-936411-04-2, przedstawia szczegółową analizę działalności gospodarczej SS. Dodatkowo, artykuł ten został uwzględniony w „Zeszyty Oświęcimskie”, numer 25, opublikowanym przez Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu w 2009 roku, na stronach 281-289, posługując się numerem ISSN 0474-8581.

Inne

Warto zwrócić uwagę na znaczącą listę członków załogi SS w KL Auschwitz, która dostępna jest pod adresem internetowym:

• http://web.archive.org/web/20170827214510/http://pamiec.pl/pa/form/60,Zaloga-SS-KL-Auschwitz.html.

Źródła biograficzne

Oto listy kluczowych źródeł biograficznych, które stanowią istotne odniesienie w badaniach dotyczących Aleksandra Lasika.

• Anathomy of the Auschwitz Death Camp (red. Yisrael Gutman, Michael Berenbaum), Indiana University Press, Bloomington i Indianapolis 1998, s. xii, xiii, ISBN 0-253-20884-X,
• Auschwitz 1940-1945. Central Issues in the History of the Camp (red. Wacław Długoborski, Franciszek Piper), Auschwitz-Birkenau State Museum, Oświęcim 2000, s. 287, ISBN 83-85047-87-5,
• Złota Księga Nauk Humanistycznych 2013, Polski Instytut Biograficzny, s. 199, wyd. Helion, ISBN 978-83-930922-8-4 lub ISBN 978-83-930922-9-1,
• Mirosław Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe 2014, t. I, s. 546-548, ISBN 978-83-63043-07-0 (I tom) lub ISBN 978-83-63043-06-3 (całość).

---

Oceń: Aleksander Lasik

---